Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ έλαβε χώρα στις 26 Απριλίου του 1986, στον αντιδραστήρα Νο. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας.
Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως την Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ.[9][10] Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, αλλά ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς.[11] Από την άλλη όμως υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 τεχνητές εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο.[12][13] Επίσης ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1500 περιπτώσεις καρκίνου (τη δεκαετία 1986-1996) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς, σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ.[14]
Επιπτώσεις στην Ελλάδα
Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα μετά από μερικές μέρες. Προκλήθηκε πανικός στον ελληνικό πληθυσμό, συγκεκριμένα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών από τις 5 Μαΐου και μετά.
Αναρτήθηκε από Ion Maggos // 27 Απριλίου 2015 // info facts, γιατί άραγε;
ΤΣΕΡΝΟΜΠΙΛ 1986 ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΙ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Έχουν περάσει πάνω από δύο δεκαετιες μετά το πυρηνικό δυστύχημα στο Τσερνομπίλ και την καταστροφή που ξεκίνησε από αυτό, μια πυρηνική ολοκληρωτική καταστροφή του πλανήτη κάθε άλλο παρά σενάριο επιστημονικής φαντασίας είναι: το 1945 η μόνη χώρα που είχε τη «βόμβα» ήταν οι ΗΠΑ. Το 1986, λίγο πριν καταρρεύσει το Ανατολικό μπλοκ, ατομικές βόμβες είχαν οι ΗΠΑ, η Σοβιετική Ένωση και δύο-τρεις ακόμη χώρες σύμμαχοι των Αμερικανών.
Σήμερα ατομικά όπλα κατέχουν τουλάχιστον δέκα χώρες, που μόνο σύμμαχοι δεν είναι. Αν σε αυτά προστεθούν τα εκατοντάδες πυρηνικά εργοστάσια σε περίπου 32 χώρες, με την πιθανότητα για ατύχημα πάντα υπαρκτή, γίνεται αντιληπτό ότι ζούμε σε εποχή «άκρως πυρηνική»! Χωρίς να υπολογίσουμε τους λαθρεμπόρους πυρηνικών όπλων και μερικούς τρελούς επιστήμονες, οι οποίοι είναι σε θέση ανεξέλεγκτα να κατασκευάσουν ατομική βόμβα ή να πουλήσουν τις υπηρεσίες τους σε ανθρώπους τύπου Μπιν Λάντεν.
Η Ιστορία του Ατυχήματος
Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 26ης Απριλίου 1986, μια φοβερή έκρηξη στον αντιδραστήρα Νο 4 του πυρηνικού σταθμού παραγωγής ενέργειας στο Τσερνομπίλ της σημερινής Ουκρανίας (τότε ΕΣΣΔ), συγκλόνισε την περιοχή. Αυτή η έκρηξη ήταν απαρχή της μεγαλύτερης καταστροφής που υπέστη η ανθρωπότητα από ραδιενέργεια, μεγαλύτερη κι από τη ρίψη των δύο ατομικών βομβών στην Ιαπωνία τον Αύγουστο του 1945.
Μετά την έκρηξη του αντιδραστήρα, εκτινάσσεται η οροφή του κτιρίου που τον φιλοξενούσε, με αποτέλεσμα να σκορπιστούν στη γύρω περιοχή ραδιενεργά συντρίμμια και να διαφύγουν στην ατμόσφαιρα άκρως επικίνδυνα υλικά. Υπό τη μορφή αερίων, αυτά τα ραδιενεργά υλικά μπορούν να ταξιδέψουν με τον άνεμο διανύοντας εκατοντάδες χιλιόμετρα και να ξαναπέσουν με τη βροχή στο έδαφος, μολύνοντας άλλες χώρες. Ταυτόχρονα δημιουργείται μια πυρκαγιά που στο εσωτερικό της αναπτύσσει θερμοκρασία 2.700 βαθμών Κελσίου, την οποία οι Σοβιετικοί θα καταφέρουν να σβήσουν μέρες μετά.
Μια ανυπολόγιστη και ανεπανόρθωτη καταστροφή είναι σε εξέλιξη. Μια μέρα μετά, τα όργανα μέτρησης ραδιενέργειας στην ατμόσφαιρα σε κάποιον σταθμό στη Φινλανδία «χτυπάνε κόκκινο». Οι Φιλανδοί για έναν περίεργο λόγο δεν αντιδρούν. Την επόμενη μέρα σε κάποιον άλλον σταθμό μέτρησης στη Σουηδία οι τεχνικοί δεν πιστεύουν στα μάτια τους. Τα τηλέφωνα παίρνουν κυριολεκτικά φωτιά. Ξέρουν πως πυρηνική δοκιμή δεν έχει γίνει ούτε έχει ξεσπάσει πυρηνικός πόλεμος.
Ρωτούν τους γείτονές τους Σοβιετικούς, οι οποίοι διαψεύδουν κατηγορηματικά το σενάριο του ατυχήματος σε πυρηνικό εργοστάσιο, αλλά στις 27 Απριλίου, μια μέρα μετά το ατύχημα οι αρχές στο Τσερνομπίλ διατάσσουν να εκκενωθεί η περιοχή σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων από τον τόπο του ατυχήματος. Καμία είδηση δεν διαρρέει προς τα έξω. Όμως στις 29 Απριλίου οι Σουηδοί αναμεταδίδουν την είδηση των μετρήσεών τους σε όλο τον κόσμο. Το ίδιο βράδυ στο δελτίο ειδήσεων της κρατικής τηλεόρασης της Σοβιετικής Ένωσης εντελώς επιφανειακά αναφέρεται πως «130 χιλιόμετρα βόρεια του Κιέβου το ‘’εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής’’ στο Τσερνομπίλ υπέστη μια βλάβη».
Την ίδια στιγμή οι άνεμοι αλλάζουν κατεύθυνση και το ραδιενεργό νέφος αρχίζει να κατευθύνεται δυτικά, προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Στις 30 η είδηση εμφανίζεται σε όλες τις ευρωπαϊκές εφημερίδες. Βρισκόμαστε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου και οι χώρες του Ανατολικού μπλοκ μιλούν με αισιοδοξία, λέγοντας ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, ενώ στη Δύση, παρότι ακόμη δεν έχει φτάσει το ραδιενεργό νέφος, τα ΜΜΕ βλέπουν το γεγονός με σκεπτικισμό και επιφύλαξη. Ταυτόχρονα τονίζεται η απαράδεκτη στάση των Σοβιετικών.
Οι τελευταίοι παλεύουν ακόμη με την πυρκαγιά που μαίνεται εκλύοντας όλο και περισσότερη ραδιενέργεια στο περιβάλλον. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι ο λιωμένος πυρήνας του αντιδραστήρα να βουλιάξει οριστικά στο υπέδαφος και να μολύνει με τόνους πλέον ραδιενεργού υλικού τον υδροφόρο ορίζοντα που επικοινωνεί με τον ποταμό Δνείπερο, ο οποίος βέβαια με τη σειρά του θα μόλυνε στο πέρασμά του τεράστιες εκτάσεις και εντέλει τον Βόρειο Πολικό Ωκεανό.
Στη Δανία, την Πολωνία, τη Γερμανία και άλλες χώρες λαμβάνονται έκτακτα μέτρα για τον πληθυσμό. Απαγορεύεται η κατανάλωση γάλακτος και λαχανικών, ενώ σε κάποιες περιοχές συνιστάται στον πληθυσμό να αποφεύγει να βγαίνει συχνά έξω. Η αιτία του ατυχήματος ήταν «η εκτέλεση πειραμάτων με ατελή σχεδιασμό», όπως χαρακτηριστικά δήλωσε η Σοβιετική κυβέρνηση δια στόματος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, έναν μήνα μετά το ατύχημα. Αλλά αυτό δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία.
Οι Ήρωες, Τα Θύματα, οι Επιδράσεις
Από τη στιγμή της αρχικής έκρηξης υπήρξαν τα πρώτα θύματα. Από τις πρώτες κιόλας ώρες στον σταθμό κατέφθασε μεγάλος αριθμός πυροσβεστών, οι περισσότεροι από τους οποίους πέθαναν από καρκίνο ή την ασθένεια της ακτινοβολίας (διάλυση των ιστών, του αίματος κτλ.) κατά τους επόμενους μήνες. Ο συνολικός αριθμός των ανθρώπων που κατέφθασαν τις επόμενες μέρες, εβδομάδες και μήνες για τον καθαρισμό της περιοχής είναι κάπου μεταξύ 600.000 και 1,2 εκατομμυρίου!!
Οι λεγόμενοι «εξολοθρευτές», όπως τους ονόμασαν, ήταν στρατιώτες, φοιτητές, αλλά και «εθελοντές». Ο υπολογισμός των θυμάτων ανάμεσα σε όλους αυτούς είναι αρκετά δύσκολος, εφόσον σχετικά λίγοι πέθαναν τις επόμενες εβδομάδες από την ασθένεια της ραδιενεργούς ακτινοβολίας. Μεγάλος αριθμός «εξολοθρευτών» πέθαναν από καρκίνο αρκετά χρόνια μετά την εργασία τους στον τόπο του ατυχήματος. Πολλοί που έκαναν παιδιά τα είδαν να πάσχουν από ανίατες ασθένειες στην καλύτερη περίπτωση ή να είναι τερατόμορφα στη χειρότερη, εξαιτίας της δικής τους έκθεσης στη ραδιενέργεια. Αρκετοί πέθαναν από ασθένειες της καρδιάς και του κυκλοφοριακού συστήματος, άλλοι από επακόλουθα κατάθλιψης, ενώ αρκετοί αυτοκτόνησαν.
Έτσι ο αριθμός των θυμάτων, που δεν είναι βέβαιος, υπολογίζεται μεταξύ 10.000 και 250.000 ανθρώπων!! Προσωπικά πιστεύω πως ένας αριθμός θυμάτων κοντά στις 200.000 είναι απόλυτα ρεαλιστικός. Χωρίς να συνυπολογίζουμε τα παιδιά που γεννιούνται ακόμη και σήμερα σε περιοχές της Ουκρανίας και της Λευκορωσίας, και χωρίς την παραμικρή συμμετοχή τους στο ατύχημα του Τσερνομπίλ, πάσχουν από ασθένειες (συνήθως θανατηφόρες) που προκαλεί η ραδιενέργεια, συνέπειες που θα τυραννήσουν και τις επόμενες γενιές των περιοχών αυτών. Ας μην ξεχνάμε ότι η ραδιενέργεια που εκλύθηκε ήταν τουλάχιστον 100 φορές μεγαλύτερη από αυτή της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα το 1945!
Από την άλλη, η ραδιενέργεια που διέφυγε στο Τσερνομπίλ αποτελεί μόλις το 1% αυτής που εκλύθηκε στην ατμόσφαιρα από πυρηνικές δοκιμές την εικοσαετία 1950-1970. Υπολογίζεται πως τουλάχιστον 200.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω της μόλυνσης (π.χ. οι 50.000 κάτοικοι της πόλης Πρίπγιατ, τρία μόλις χιλιόμετρα από το σημείο του ατυχήματος) καταλήγοντας πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα. Οι μολυσμένες περιοχές έχουν συνολική έκταση λίγο μεγαλύτερη από αυτήν της Ελλάδας. Το ραδιενεργό νέφος υπό τη μορφή αεροζόλ ταξίδεψε πολλά χιλιόμετρα μολύνοντας περιοχές στην Πολωνία, στην Τουρκία, στη Φινλανδία, στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στη Βρετανία και στη Γερμανία. Τη μεγαλύτερη ζημιά έχουν υποστεί βέβαια περιοχές στη Ρωσία, στη Λευκορωσία και στην Ουκρανία.
Στη μόλυνση αντιδρά και η Φύση: φύλλα από πολλά είδη δέντρων στην περιοχή έχουν παραμορφωθεί, αναρίθμητα δέντρα «πέθαναν», ενώ στο ζωικό βασίλειο είχαμε τερατογενέσεις και πολλά ζώα με καρκίνο (ό,τι έγινε περίπου και με τους ανθρώπους). Παρά την καταστροφή, οι υπόλοιποι αντιδραστήρες στο Τσερνομπίλ εξακολουθούσαν να λειτουργούν μέχρι το 2000, όταν σταμάτησε οριστικά η λειτουργία του εργοστασίου. Γύρω από τον κατεστραμμένο αντιδραστήρα λίγες εβδομάδες μετά το ατύχημα άρχισε η κατασκευή μιας «σαρκοφάγου» που θεωρητικά θα απομόνωνε τον λιωμένο πυρήνα από το περιβάλλον, το υπέδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα.
Οι εξολοθρευτές είχαν αναλάβει και αυτό το έργο, το οποίο τελείωσαν τον Νοέμβριο του 1986 παίζοντας και πάλι κορώνα-γράμματα τη ζωή τους. Η σαρκοφάγος, που αποτελείται από χιλιάδες τόνους μπετόν και σίδερο, έχει χάσει με την πάροδο του χρόνου τη σταθερότητά της και αποτελεί μέχρι σήμερα μέγα κίνδυνο για διαφυγή τόνων ραδιενεργών υλικών που έχει στο εσωτερικό του.
Σήμερα σχεδιάζεται και βρίσκεται στο στάδιο προετοιμασίας ένα γιγαντιαίο ημικυκλικό κάλυμμα σιδήρου και μπετόν, διαστάσεων 245 x 144 x 86 μέτρων, που συρόμενο πάνω σε σιδηρογραμμές θα τοποθετηθεί πάνω από τον αντιδραστήρα απομονώνοντάς τον οριστικά από το περιβάλλον, λένε οι ειδικοί. Το 2008 σχεδιάζεται να έχει τελειώσει το έργο, που χρηματοδοτείται κυρίως από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα.
Η Ραδιενέργεια και οι Επιπτώσεις της
Το ατύχημα που έγινε πριν από είκοσι χρόνια στην Ουκρανία ήρθε να μας ταρακουνήσει για τα καλά και να φρεσκάρει τη μνήμη μας για το τι εστί ραδιενέργεια. Σήμερα που σε πάρα πολλές χώρες υπάρχουν πυρηνικά εργοστάσια, ξέρουμε πως σε αρκετά από αυτά η λειτουργία προς παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος αποτελεί πρόσχημα. Ο πραγματικός λόγος είναι η παρασκευή ραδιενεργών στοιχείων που χρησιμοποιούνται ως γόμωση των κεφαλών (π.χ. απεμπλουτισμένο ουράνιο) πυρηνικών όπλων ανά τον κόσμο.
Η Λευκορωσία είναι η χώρα που έχει υποστεί τις χειρότερες συνέπειες από την καταστροφή του 1986. Μεγάλες εκτάσεις της είναι μολυσμένες με Καίσιο 137, ένα ραδιενεργό στοιχείο που προκύπτει από τη διάσπαση του Πλουτωνίου, το καύσιμο υλικό του αντιδραστήρα στο Τσερνομπίλ. Αλλά ο πληθυσμός εκεί δεν έχει να πολεμήσει μόνο με τον καρκίνο, του οποίου τα ποσοστά φτάνουν σε ύψη ρεκόρ, αλλά και με τη φτώχεια.
H ΙΑΕΑ (International Agency of Atomic Energy), μια διεθνής οργάνωση με έδρα τη Βιέννη, που σκοπός της είναι να ελέγχει την πυρηνική τεχνολογία των διαφόρων χωρών, με πραγματικά ύπουλο τρόπο τάσσεται υπέρ της ατομικής ενέργειας. Έτσι πολλά από τα τραγικά που συμβαίνουν στη Λευκορωσία απλώς «κουκουλώνονται» και με τρόπο «διπλωματικό» φαίνονται ακίνδυνα και ασήμαντα. Οι πραγματικές διαστάσεις του προβλήματος από το 1986 μέχρι σήμερα, αλλά και οι εξελίξεις στο μέλλον –παρά τις εκατοντάδες μελέτες που υπάρχουν από πανεπιστήμια, οργανισμούς και υπουργεία υγείας– δεν μπορούν να εκτιμηθούν με ακρίβεια.
Τα μόνα στατιστικά στοιχεία που υπάρχουν είναι οι επιπτώσεις από την πτώση των ατομικών βομβών το 1945 στην Ιαπωνία. Αλλά η περίπτωση αυτή διαφέρει κατά πολύ από το ατύχημα στο Τσερνομπίλ. Εδώ άλλωστε εκλύθηκε ραδιενέργεια τουλάχιστον 100 φορές περισσότερη απ’ ό,τι στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι. Στη Λευκορωσία ζουν σήμερα παιδιά με ραδιενέργεια στο σώμα τους 50 φορές μεγαλύτερη από αυτή που θεωρείται ότι βλάπτει την ανθρώπινη υγεία.
«Το 80% της ραδιενέργειας που λαμβάνουν σήμερα οι άνθρωποι στις περιοχές αυτές είναι μέσα στις τροφές και στο νερό», λένε οι Ρώσοι ειδικοί. Τα ζώα, τα φυτά, οι άνθρωποι, όλα είναι σ’ έναν κύκλο. Το έδαφος μολύνει τα φυτά, τα ζώα τρώνε τα φυτά, ο άνθρωπος τρώει και φυτά και κρέας. Δυστυχώς είναι χιλιάδες οι φτωχοί που επέστρεψαν στα εγκαταλειμμένα σπίτια που είχαν εκκενωθεί άρον-άρον το 1986. Όλοι γνωρίζουν για τον κίνδυνο της ραδιενέργειας, αλλά όταν δεν έχεις πού αλλού να πας, αναγκαστικά μένεις. Τα χρόνια περνούν και ο κόσμος έχει πέσει σ’ ένα είδος λήθαργου για αυτό που τους συμβαίνει. Η προσοχή της Δύσης όσον αφορά βοήθεια, είναι στραμμένη κυρίως στην Ουκρανία. Στα βόρεια σύνορά της, 100 χιλιόμετρα πάνω από την πρωτεύουσά της, έγινε άλλωστε το «μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα όλων των εποχών».
Έτσι, το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής βοήθειας πηγαίνει εκεί. Η δουλειά που έχουν μπροστά τους οι Ουκρανοί για να εξαφανιστεί η μαύρη σελίδα της πυρηνικής τεχνολογίας που ακούει στο όνομα Τσερνομπίλ είναι τεράστια. Περίπου 120 τόνοι Ουρανίου (ένας κύβος Ουρανίου σε μέγεθος ζαριού περιέχει τόση ενέργεια όσο 1.500 τόνοι Άνθρακα) που υπάρχουν από τότε που λειτουργούσε ο σταθμός πρέπει να μεταφερθούν και να θαφτούν κάπου με ασφάλεια. Ολόκληρες κτιριακές εγκαταστάσεις και ο εξοπλισμός τους πρέπει να αποσυναρμολογηθούν και να μεταφερθούν κομμάτι-κομμάτι.
Δεν υπάρχει μέρος στην Ουκρανία που να μπορεί να δεχτεί με ασφάλεια τους εκατοντάδες τόνους των ραδιενεργών υλικών. Παρά ταύτα, η Ουκρανία παραμένει μια «ατομική» χώρα με 15 εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας σε λειτουργία, που παράγουν το 46% του ηλεκτρισμού της χώρας.
Η Ανατολική Ευρώπη παράγει μεγάλο μέρος της ενέργειάς της με πυρηνική τεχνολογία: εργοστάσια υπάρχουν στη Ρωσία, στην Ουκρανία, στη Σλοβακία, στην Τσεχία, στη Ρουμανία, στη Λιθουανία, στη Σλοβενία και στη Βουλγαρία. Η Δυτική Ευρώπη κατέχει τα σκήπτρα με το 78% της ενέργειάς της να παράγεται στα 59 (!) εργοστάσια ατομικής ενέργειας που έχει.
Ο Πυρηνικός Σταθμός στο Κοζλοντούι της Βουλγαρίας
Εκατόν πενήντα χιλιόμετρα βόρεια της Σόφιας, δίπλα στον Δούναβη, βρίσκεται ο πυρηνικός σταθμός του Κοζλοντούι. Με τους έξι αντιδραστήρες του, θεωρείται από τους μεγαλύτερους που υπάρχουν. Σε έλεγχο για κανόνες ασφαλείας και κατασκευής τη δεκαετία του 1990 οι ελεγκτές δεν πίστευαν στα μάτια τους. «Ποτέ πριν δεν είχαμε πιο επικίνδυνο σταθμό σε ό,τι αφορά την πιθανότητα ατυχήματος», δήλωσαν χαρακτηριστικά οι ελεγκτές της Διεθνούς Επιτροπής. Κάποιες από τις αμέτρητες ατέλειες που είχαν εντοπιστεί έχουν εν τω μεταξύ διορθωθεί, αλλά τα κατασκευαστικά λάθη παραμένουν.
Παρ’ ότι στο Κοζλοντούι παράγεται το 40% του ρεύματος της Βουλγαρίας, η κυβέρνηση της χώρας υποχώρησε στις πιέσεις της Δυτικής Ευρώπης, ανακοινώνοντας την απενεργοποίηση τεσσάρων αντιδραστήρων. Απομένουν όμως τουλάχιστον δύο που θα λειτουργούν το λιγότερο μέχρι το 2010. Το Κοζλοντούι αποτελεί έναν ανυπολόγιστο για τους περισσότερους από εμάς κίνδυνο έξω από την πόρτα μας. Ο σταθμός αυτός θεωρείται ένας από τους πέντε πιο επικίνδυνους της Ευρώπης. Σε περίπτωση ατυχήματος, αναλόγως της κατεύθυνσης των ανέμων, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μολυνθεί τουλάχιστον η βόρεια Ελλάδα. Η ραδιενέργεια δεν έχει σύνορα, ούτε έχει σημασία ποιος θα προκαλέσει ένα πυρηνικό ατύχημα.
Πυρηνικά: «Το Πετρέλαιο των Στρατιωτικών»
Δεν είναι μόνο τα ατυχήματα που προκαλούν προβλήματα, αλλά και η χρήση ραδιενεργών υλικών για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Η περίπτωση της Βόρειας Κορέας είναι χαρακτηριστική: δύο χρόνια μετά το πάγωμα των κονδυλίων για προγράμματα πυρηνικής τεχνολογίας, το 2005 ο πρωθυπουργός της χώρας Κιμ Γιονγκ Ιλ ανακοινώνει πως η Βόρεια Κορέα έχει στην κατοχή της ατομικά όπλα για την προστασία της από πιθανή αμερικανική επίθεση.
Στη χώρα βρίσκεται ήδη υπό κατασκευή εργοστάσιο ατομικής ενέργειας, το οποίο θα προμηθεύει τον στρατό με ραδιενεργά υλικά για τις κεφαλές των πυραύλων. Και στις αρχές του 2006 η κυβέρνηση του Ιράν σοκάρει την παγκόσμια κοινή γνώμη με την επιθετική της ρητορική υπέρ της κατοχής της ατομικών όπλων. Στην ίδια χώρα βρίσκεται υπό κατασκευή εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας.
Φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα πόσο μικρός είναι ο δρόμος από την ειρηνική χρήση της ατομικής ενέργειας στη στρατιωτική. Μετά απ’ αυτά, οι ΗΠΑ ξεκίνησαν πρόγραμμα «αναβάθμισης» του οπλοστασίου τους εξοπλίζοντάς το με τα λεγόμενα «Mini Nukes», κάτι σαν μικρές ατομικές βόμβες. «Ατομικές χώρες», όπως η Γαλλία και η Ρωσία, δήλωσαν ήδη πως θα ακολουθήσουν το παράδειγμα των Αμερικανών. Μια νέα ατομική εποχή έρχεται. Η ατομική ενέργεια είναι κάτι σαν «το πετρέλαιο των στρατιωτικών», με δύναμη ανεπανάληπτα καταστροφική, ένα όπλο που καταστρέφει τη ζωή.
Είτε για την παραγωγή ηλεκτρισμού, είτε για στρατιωτικούς σκοπούς, είναι πάντως ανεξέλεγκτη και το παιχνίδι που παίζεται σε επίπεδο λαθρεμπορίας ραδιενεργών στοιχείων και πώλησης γνώσεων είναι μεγάλο. Άνεργοι επιστήμονες με τεράστια πείρα στο θέμα, στρατοί, κυβερνήσεις, πράκτορες, δικτάτορες και λαθρέμποροι βρίσκονται σ’ ένα διαρκές κυνήγι για το ποιος θα καταφέρει να αποκτήσει τη Βόμβα.
Ο Δημόκριτος και η Ατομική Βόμβα
Ο Δημόκριτος ο Αβδηρίτης αντιλήφθηκε πως ο τεμαχισμός ενός φυσικού αντικειμένου μπορεί να γίνει μέχρι ορισμένου σημείου, έως ένα σωματίδιο τόσο μικρό, ώστε να μην μπορεί άλλο να τεμαχιστεί. Αυτό το ονόμασε «ά-τομο». Όλες οι οντότητες που υπάρχουν στη Φύση είναι οι συνδυασμοί δισεκατομμυρίων (λόγω μικρού μεγέθους) τέτοιων ατόμων. Τα χρόνια πέρασαν, η επιστήμη «προχώρησε» και τα άτομα του Δημόκριτου ανακαλύφτηκαν και πειραματικά. Έτσι, θεωρήθηκαν κάτι σαν δομικοί λίθοι όλων των πραγμάτων.
Στη Φύση υπάρχουν μαζί με τα τεχνητά κατασκευασμένα 105 διαφορετικά στοιχεία. Κάποια λίγα από αυτά είναι ραδιενεργά. Η ραδιενέργεια είναι μια μορφή ακτινοβολίας που καταστρέφει τη ζωή. Κάποια «ασταθή» στοιχεία, όπως το Ουράνιο, έχουν την ιδιότητα να εκπέμπουν αόρατη θανατηφόρα ακτινοβολία, τη ραδιενέργεια, όταν ξεπεραστεί ένα όριο μάζας τους (κρίσιμη μάζα). Αυτό μπορούμε να πούμε πως είναι η αυθόρμητη μετατροπή της μάζας σε ενέργεια, όπου βρίσκει εφαρμογή ο περίφημος [*απόλυτα λάθος] τύπος του Άινσταϊν E=mc².
Τεχνητά, τώρα, μπορούμε να βομβαρδίσουμε τον πυρήνα ενός ατόμου Ουρανίου μ’ ένα άλλο μικρό σωματίδιο και να ξεκινήσουμε έτσι μια αλυσιδωτή αντίδραση όπου όλη η τρομακτική ενέργεια που υπάρχει μέσα στα μικροσκοπικά άτομα να απελευθερωθεί. Αν πρόκειται για άτομα, π.χ. Ουρανίου ή Πλουτωνίου, τότε πρόκειται για ατομική βόμβα, η αλυσιδωτή αντίδραση είναι ανεξέλεγκτη και εκδηλώνεται με έκρηξη ισχύος εκατομμυρίων τόνων δυναμίτη.
Με την ενέργεια που απελευθερώνεται όμως μπορούμε να παράγουμε και ηλεκτρικό ρεύμα. Ως γνωστόν, το ηλεκτρικό ρεύμα παράγεται σήμερα (δυστυχώς) κατά μεγάλο ποσοστό με την καύση ενός υλικού, με τη θερμότητα του οποίου ζεσταίνουμε νερό. Ο θερμός ατμός που παράγεται διοχετεύεται στα πτερύγια τουρμπίνας που κινεί με τη σειρά της μια γεννήτρια, η οποία τελικά παράγει τον ηλεκτρισμό. Για «καύσιμο» μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε λιγνίτη (όπως κάνει η ΔΕΗ), πετρέλαιο, φυσικό αέριο ή κάποιο ραδιενεργό υλικό, ακριβώς λόγω της τεράστιας ποσότητας ενέργειας που εμπεριέχει.
Όμως η πυρηνική ενέργεια χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά για στρατιωτικούς σκοπούς και αρκετά χρόνια μετά για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Το 1942 ξεκίνησε το πιο φιλόδοξο πρόγραμμα του Αμερικανικού Στρατού: το Σχέδιο Μανχάταν. Επρόκειτο για τη συγκέντρωση χιλιάδων επιστημόνων, τεχνικών και στρατιωτικών στο Λος Άλαμος των ΗΠΑ, όπου μέσα σε τρία χρόνια κατάφεραν να κατασκευάσουν την πρώτη ατομική βόμβα, φοβούμενοι μην τους προλάβει ο Χίτλερ.
Η βόμβα έπεσε με «επιτυχία» πάνω από δύο πόλεις της Ιαπωνίας και οι Αμερικανοί έτριβαν τα χέρια τους, εφόσον κατάφεραν να φτιάξουν το πιο φοβερό όπλο που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.
Αμέσως μετά ξεκινά το πυρηνικό πρόγραμμα των Σοβιετικών, οι οποίοι πραγματοποιούν την πρώτη τους δοκιμή το 1949 στην έρημο του Καζακστάν. Στο Κρεμλίνο η είδηση της «επιτυχίας» προκαλεί ένα είδος ανακούφισης! Έτσι πυροδοτήθηκε ένας ξέφρενος «αγώνας δρόμου» στους πυρηνικούς εξοπλισμούς, που οδήγησε στη δεκαετία του 1980 τον πρόεδρο Ρήγκαν να μιλάει για το πρόγραμμα «Πόλεμος των Άστρων» και τα οπλοστάσια των δύο υπερδυνάμεων να μπορούν να τινάξουν (ειδικά μετά την ανακάλυψη της υδρογονοβόμβας) τουλάχιστον 500 φορές τον πλανήτη.
Περιπτώσεις που «τη γλιτώσαμε στο παρά πέντε» υπάρχουν πολλές και όχι μόνο σε επίπεδο ατυχημάτων. Θέλοντας η Ινδία και το Πακιστάν να αποδείξουν και αυτοί πως κατέχουν τη Βόμβα, ξεκίνησαν σειρά δοκιμών. Το 1998, όταν η Ινδία πραγματοποίησε πυρηνικές δοκιμές στα σύνορα, παραλίγο να ξεσπάσει πυρηνικός πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών που αναμφισβήτητα θα οδηγούσε σε ολοκληρωτική καταστροφή.
Οι Πιθανότητες Ατυχήματος
Οι Πιθανότητες Ατυχήματος
Από την δεκαετία του 1950, η πυρηνική ενέργεια άρχισε να χρησιμοποιείται και για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Όπως ειπώθηκε παραπάνω, για να παράγεις ρεύμα (με τις σημερινές μεθόδους) πρέπει να ζεστάνουμε νερό. Η ενέργεια λοιπόν ενός «σχάσιμου» υλικού (όπως Ουράνιο ή Πλουτώνιο) διοχετεύεται στο νερό, ζεσταίνεται, ατμοποιείται, και ο ατμός κινεί τελικά τη γεννήτρια που παράγει το ρεύμα. Ακούγεται απλό αλλά στην πράξη φάνηκε πως υπάρχουν σοβαρές επιπλοκές στον έλεγχο αυτής της διεργασίας.
Ατυχήματα σε πυρηνικούς σταθμούς είχαμε σχεδόν από την πρώτη μέρα της λειτουργίας τους, κάποια από αυτά αρκετά σοβαρά.
Το Τσερνομπίλ ήρθε απλά να επιβεβαιώσει τους χειρότερους φόβους των σκεπτικιστών. Σοβαρότατο πυρηνικό ατύχημα έγινε π.χ. στο πυρηνικό εργοστάσιο του Three Miles Island στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ το 1979. Μια σειρά λαθών χειρισμού, οδήγησαν σε βλάβη στο σύστημα ψύξης ενός αντιδραστήρα, με αποτέλεσμα να λιώσει μέρος του πυρήνα του και να διαφύγει έτσι ραδιενεργό αέριο. Χρόνια μετά, τα ποσοστά καρκίνου στην περιοχή έφτασαν σε ανησυχητικά επίπεδα, το δε οικονομικό κόστος για καθαρισμό του εργοστασίου ανήλθε σε 1 δισεκατομμύριο δολάρια!
Το 1999 σε έναν πυρηνικό αντιδραστήρα στην Ιαπωνία, από απροσεξία εργαζομένου, εισέρχεται σε δοχείο περισσότερο Ουράνιο απ’ ότι επιτρέπεται και ξεκινά μια ανεξέλεγκτη αλυσιδωτή αντίδραση. Ραδιενέργεια διαφεύγει προς τη γειτονική πόλη Τοκαϊμούρα. Οι πολίτες ενημερώνονται αρκετές ώρες μετά. Είναι άγνωστος ο αριθμός αυτών που έχουν προσβληθεί. Εδώ γίνεται σαφές ότι ακόμη και σε μια τόσο τεχνολογικά προηγμένη χώρα όπως την Ιαπωνία, η ραδιενέργεια δεν μπορεί να ελεγχθεί.
Αντίλογος
Διασπώντας το άτομο του Ουρανίου ή του Πλουτωνίου, ανοίγουμε το Κουτί της Πανδώρας. Η διάσπαση του ατόμου είναι ενάντια στη Φύση, κάτι που είχε επισημάνει και ο Νίκολα Τέσλα πολύ πριν την έλευση της πυρηνικής εποχής. Μετατρέποντας τη μάζα σε ενέργεια, εκλύονται τρομακτικές και πρωτόγνωρες δυνάμεις. Είναι σαν να προσπαθείς να χειριστείς και να χαλάσεις κάτι που έφτιαξε η Φύση. Αυτό που είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα που έχουν εκτεθεί στη θανατηφόρα αυτή ακτινοβολία, είναι ο χρόνος έκθεσης και η ισχύ της ακτινοβολίας.
Αυτό που είχαν ως όραμα πολλοί επιστήμονες από τις αρχές του 20ού αιώνα έγινε πραγματικότητα. Κατάφεραν να διασπάσουν το α-τομο του Δημόκριτου. Οι περισσότεροι από αυτούς πέθαναν από καρκίνο καθώς δεν έπαιρναν σχεδόν κανένα μέτρο προφύλαξης εκτελώντας τα πειράματά τους, πληρώνοντας έτσι το τίμημα της ανάμειξής τους σε ένα από τα μυστικά της Φύσης. Αργότερα, όταν ξεκίνησε η κατασκευή την ατομικής βόμβας, πολλοί από τους πρωτεργάτες του εγχειρήματος όταν κατάλαβαν τι πρόκειται να συμβεί, μεταμορφώθηκαν στους χειρότερους πολέμιούς της, κάνοντας εκκλήσεις στην αμερικανική κυβέρνηση να σταματήσει το σχέδιο. Ήταν όμως ήδη αργά.
Οι καταστροφικές συνέπειες της ραδιενέργειας φαίνονται και από το όνομα που έδωσαν οι επιστήμονες στο Πλουτώνιο, ένα τεχνητά κατασκευασμένο ραδιενεργό στοιχείο: ο Πλούτωνας ήταν ο Θεός του θανάτου.
Ο κίνδυνος της ραδιενεργής μόλυνσης είναι πάντα υπαρκτός, και τουλάχιστον σε επίπεδο παραγωγής ενέργειας, πρέπει επιτέλους να σταματήσει να χρησιμοποιείται η πυρηνική τεχνολογία. Το Τσερνομπίλ με τα τουλάχιστον 200.000 θύματά του ήρθε να μας θυμίσει ότι παίζουμε κρυφτό με τον Πλούτωνα! Θα κρυφτείς 1-2 φορές, αλλά στο τέλος θα σε βρει. Ακόμη και από ηθικής πλευράς, πρέπει τα θύματά του να εξιλεωθούν!
Σε στρατιωτικό επίπεδο τα πράγματα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Στον τομέα παραγωγής ενέργειας, έχουν πιθανότητα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να βρουν άμεση εφαρμογή στο μέλλον και σιγά-σιγά να εγκαταλειφθεί η πυρηνική τεχνολογία. Το να πείσεις όμως τους στρατιωτικούς να εγκαταλείψουν τα πυρηνικά όπλα, είναι σαν να προσπαθείς να πείσεις το λιοντάρι να τρέφεται αποκλειστικά με φρούτα. Με όλες αυτές τις χώρες που κατέχουν ατομικές βόμβες σήμερα και άλλες τόσες που θα ήθελαν και μπορούν να τις έχουν, είναι πάρα πολύ δύσκολο να μην πάει κάτι στραβά.
Ο Πλούτωνας πάντα κάπου καραδοκεί.
@Αλέξης Αλαματίδης (dytikos@the.forthnet.gr) είναι εκδότης του περιοδικού Δυτικώς και ασχολείται με τη φωτογραφία και το περιβάλλον.
http://www.terrapapers.com/?p=72256
Το Τσέρνομπιλ αποτελεί μια απο τις πιο μεγάλες αποδείξεις για τις συνέπειες που μπορούν να έχουν οι ανθρώπινες δραστηριότητες για τη φύση, το περιβάλλον και τη ζωή στην Γή.
Αν και πέρασαν περισσότερα από 20 χρόνια από το τρομαχτικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ το τοπίο μοιάζει ακόμα σαν μέρος απο ταινία τρόμου, ενώ είναι ξεκάθαρο απο τις παρακάτω φωτογραφίες το πως έφυγαν απο το Τσέρνομπιλ, όσοι επέζησαν της καταστροφής, αφήνοντας πίσω τα σπίτια και τα υπάρχοντά τους.
Η πόλη μοιάζει με φάντασμα ενώ τα ποσοστά ακτινοβολίας είναι ακόμα σε υψηλά επίπεδα. Όσο χρήσιμη και αν είναι η πυρηνική ενέργεια, δείτε παρακάτω τι μπορεί να κάνει ένα λάθος στην λειτουργία..
http://thevoyager.gr/2011/03/11/tsernobil-photos-20-years/
Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ συνέβη στις 26 Απριλίου του 1986 στον αντιδραστήρα Νο 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας της ομώνυμης πόλης της Σοβιετικής Ένωσης, που σήμερα αποτελεί ουκρανικό έδαφος. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.
Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου δύο από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στον χώρο του ατυχήματος, ενώ διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.
Το δυστύχημα
Το δυστύχημα συνέβη στη 01.26 ώρα Μόσχας, ξημερώματα του Σαββάτου 26 Απριλίου 1986. Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι, των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4, όπου και σημειώθηκε η έκρηξη.
Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6, που επρόκειτο να λειτουργήσουν το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Σημειώθηκαν δύο εκρήξεις στο κτίριο του αντιδραστήρα Νο 4. Το αποτέλεσμά τους ήταν η διάνοιξη μιας τρύπας στην οροφή του κτιρίου και η εκτόξευση γραφίτη, σκυροδέματος και συντριμμιών. Ως αποτέλεσμα αυτών, ο πυρήνας του αντιδραστήρα βρέθηκε σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Μεγάλο μέρος του ουρανίου που χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο έφυγε στον αέρα μαζί με υπερουράνια στοιχεία και προϊόντα της σχάσης από τον πυρήνα του αντιδραστήρα, παρασυρόμενα από τον καπνό, του οποίου η στήλη έφτασε σε ύψος το ένα χιλιόμετρο. Πυρκαγιά ξέσπασε στην οροφή πάνω από τον στρόβιλο του αντιδραστήρα. Επίσης φλόγες υπήρχαν στο εσωτερικό του κτιρίου, μαζί με ατμούς και σκόνη. Ο γραφίτης, που έπαιζε τον ρόλο του επιβραδυντή του αντιδραστήρα, ανεφλέγη από τη θερμότητα και την έκρηξη.
Αίτια του δυστυχήματος
Το δυστύχημα στο Τσερνόμπιλ προήλθε γενικά από μια σειρά γεγονότων η οποία περιλάμβανε μεταξύ άλλων μη προβλεπόμενους χειρισμούς και λάθη, τα οποία σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του αντιδραστήρα RBMK-1000, τον οποίο χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο, οδήγησαν στο δυστύχημα.
Σύμφωνα με την επανεκτίμηση από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας που έγινε το 1992, οι ακόλουθοι παράγοντες μπορεί να προκάλεσαν το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ:
• Κάποια βλάβη στην αντλία ή κράτηση της αντλίας που πραγματοποιούσε την κυκλοφορία του ψυκτικού μέσου. Στο εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ το ψυκτικό μέσον ήταν ζέον ύδωρ.
• Ενδεχόμενη διαταραχή λειτουργίας της αντλίας ψύξης ή κένωσή της από ψυκτικό.
Ως αποτέλεσμα, 237 άνθρωποι υπέφεραν από οξείας μορφής μόλυνση από ραδιενέργεια, από τους οποίους 31 πέθαναν μέσα στους πρώτους τρεις μήνες. Οι περισσότεροι ήταν πυροσβέστες και διασώστες, οι οποίοι δεν ήταν πλήρως ενήμεροι για τον κίνδυνο που διέτρεχαν. Επιπλέον, 135.000 άνθρωποι εκκένωσαν την περιοχή, 50.000 από αυτούς κάτοικοι του Πριπυάτ. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων στην περιοχή είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς λόγω της μυστικοπάθειας του τότε καθεστώτος, η οποία οδήγησε σε ελλιπή καταγραφή των σχετικών στατιστικών στοιχείων.
Επιπτώσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη
Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ είχε επιπτώσεις στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, με τη δυτική, ανατολική και βόρεια Ευρώπη να δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό ραδιενεργών ισοτόπων (περισσότερα από τα μισά ραδιενεργά σωματίδια που απελευθερώθηκαν από το ατύχημα κατέληξαν σε περιοχές εκτός ΕΣΣΔ). Πρώην Γιουγκοσλαβία, Φινλανδία, Σουηδία, Γερμανία, Βουλγαρία, Νορβηγία, Ρουμανία, Αυστρία και Πολωνία δέχθηκαν η κάθε μια περισσότερα από ένα πεταμπεκερέλ (1015 Bq) καισίου 137. Η περιοχή που μολύνθηκε με πάνω από 4.000 Bq/m2 καλύπτει το 40% της επιφάνειας της Ευρώπης, ενώ το 2,3% δέχτηκε πάνω από 40.000 Bq/m2. Υπολογίζεται ότι, από τη συνολική δόση ραδιενέργειας που έλαβε ο πληθυσμός της γης λόγω του ατυχήματος, το 36% αντιστοιχεί στους κατοίκους Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας, και το 53% στους υπόλοιπους Ευρωπαίους.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν περιορισμοί στη διακίνηση τροφίμων σε χώρες της Ευρώπης:
• Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν περιορισμοί σε 374 φάρμες με 200.000 πρόβατα.
• Σε Σουηδία και Νορβηγία υπάρχουν περιορισμοί για ζώα που βρίσκονται σε ελεύθερο περιβάλλον (ανάμεσά τους και οι τάρανδοι).
• Στη Γερμανία αλλά και σε άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες ανιχνεύονται υψηλά ποσοστά καισίου 137 σε άγρια ζώα, όπως αγριόχοιρους (μέσα επίπεδα 6.800 Bq/kg, δέκα φορές υψηλότερα από το όριο ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα 600 Bq/kg).
Εκτιμάται ότι περισσότερο από το μισό του ιωδίου 131 που διέφυγε από το Τσερνόμπιλ κατέληξε εκτός ΕΣΣΔ. Το ραδιενεργό ιώδιο προκαλεί αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του θυρεοειδούς και, σύμφωνα με εκτιμήσεις, παρουσιάστηκε αύξηση αυτής της μορφής καρκίνου σε Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία, χρειάζονται όμως περισσότερες έρευνες για να υπάρξει συνολική εικόνα για την Ευρώπη.
Κάποιες άλλες μελέτες αναφέρουν επίσης αύξηση της παιδικής λευχαιμίας σε Δυτική Γερμανία, Ελλάδα και Λευκορωσία. Έχοντας υπόψη ότι τα περισσότερα είδη καρκίνου χρειάζονται 20 με 60 χρόνια μεταξύ έκθεσης στο αίτιο και εκδήλωσης της ασθένειας, είναι προφανές ότι είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμήσουμε τις πραγματικές διαστάσεις των επιπτώσεων του ατυχήματος.
Επιπτώσεις στην Ελλάδα
Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα έπειτα από μερικές μέρες. Προκλήθηκε πανικός στον ελληνικό πληθυσμό, συγκεκριμένα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών από τις 5 Μαΐου και μετά. Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο, με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, αλλά ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς. Από την άλλη, όμως, υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο. Επίσης, ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1.500 περιπτώσεις καρκίνου (τη δεκαετία 1986-1996) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ.
Με πληροφορίες από τη Wikipedia
http://www.zougla.gr/kosmos/article/tsernompil-28-eti-apo-to-megalitero-piriniko-distixima-stin-istoria-tis-an8ropotitas
Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ συνέβη στις 26 Απριλίου του 1986 στον αντιδραστήρα Νο 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας της ομώνυμης πόλης της Σοβιετικής Ένωσης, που σήμερα αποτελεί ουκρανικό έδαφος. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.
Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου δύο από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στον χώρο του ατυχήματος, ενώ διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.
Το δυστύχημα
Το δυστύχημα συνέβη στη 01.26 ώρα Μόσχας, ξημερώματα του Σαββάτου 26 Απριλίου 1986. Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι, των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4, όπου και σημειώθηκε η έκρηξη.
Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6, που επρόκειτο να λειτουργήσουν το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς. Σημειώθηκαν δύο εκρήξεις στο κτίριο του αντιδραστήρα Νο 4. Το αποτέλεσμά τους ήταν η διάνοιξη μιας τρύπας στην οροφή του κτιρίου και η εκτόξευση γραφίτη, σκυροδέματος και συντριμμιών. Ως αποτέλεσμα αυτών, ο πυρήνας του αντιδραστήρα βρέθηκε σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Μεγάλο μέρος του ουρανίου που χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο έφυγε στον αέρα μαζί με υπερουράνια στοιχεία και προϊόντα της σχάσης από τον πυρήνα του αντιδραστήρα, παρασυρόμενα από τον καπνό, του οποίου η στήλη έφτασε σε ύψος το ένα χιλιόμετρο. Πυρκαγιά ξέσπασε στην οροφή πάνω από τον στρόβιλο του αντιδραστήρα. Επίσης φλόγες υπήρχαν στο εσωτερικό του κτιρίου, μαζί με ατμούς και σκόνη. Ο γραφίτης, που έπαιζε τον ρόλο του επιβραδυντή του αντιδραστήρα, ανεφλέγη από τη θερμότητα και την έκρηξη.
Αίτια του δυστυχήματος
Το δυστύχημα στο Τσερνόμπιλ προήλθε γενικά από μια σειρά γεγονότων η οποία περιλάμβανε μεταξύ άλλων μη προβλεπόμενους χειρισμούς και λάθη, τα οποία σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του αντιδραστήρα RBMK-1000, τον οποίο χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο, οδήγησαν στο δυστύχημα.
Σύμφωνα με την επανεκτίμηση από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας που έγινε το 1992, οι ακόλουθοι παράγοντες μπορεί να προκάλεσαν το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ:
• Κάποια βλάβη στην αντλία ή κράτηση της αντλίας που πραγματοποιούσε την κυκλοφορία του ψυκτικού μέσου. Στο εργοστάσιο του Τσερνόμπιλ το ψυκτικό μέσον ήταν ζέον ύδωρ.
• Ενδεχόμενη διαταραχή λειτουργίας της αντλίας ψύξης ή κένωσή της από ψυκτικό.
Ως αποτέλεσμα, 237 άνθρωποι υπέφεραν από οξείας μορφής μόλυνση από ραδιενέργεια, από τους οποίους 31 πέθαναν μέσα στους πρώτους τρεις μήνες. Οι περισσότεροι ήταν πυροσβέστες και διασώστες, οι οποίοι δεν ήταν πλήρως ενήμεροι για τον κίνδυνο που διέτρεχαν. Επιπλέον, 135.000 άνθρωποι εκκένωσαν την περιοχή, 50.000 από αυτούς κάτοικοι του Πριπυάτ. Ο συνολικός αριθμός των θανάτων στην περιοχή είναι δύσκολο να καθοριστεί επακριβώς λόγω της μυστικοπάθειας του τότε καθεστώτος, η οποία οδήγησε σε ελλιπή καταγραφή των σχετικών στατιστικών στοιχείων.
Επιπτώσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη
Το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ είχε επιπτώσεις στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, με τη δυτική, ανατολική και βόρεια Ευρώπη να δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό ραδιενεργών ισοτόπων (περισσότερα από τα μισά ραδιενεργά σωματίδια που απελευθερώθηκαν από το ατύχημα κατέληξαν σε περιοχές εκτός ΕΣΣΔ). Πρώην Γιουγκοσλαβία, Φινλανδία, Σουηδία, Γερμανία, Βουλγαρία, Νορβηγία, Ρουμανία, Αυστρία και Πολωνία δέχθηκαν η κάθε μια περισσότερα από ένα πεταμπεκερέλ (1015 Bq) καισίου 137. Η περιοχή που μολύνθηκε με πάνω από 4.000 Bq/m2 καλύπτει το 40% της επιφάνειας της Ευρώπης, ενώ το 2,3% δέχτηκε πάνω από 40.000 Bq/m2. Υπολογίζεται ότι, από τη συνολική δόση ραδιενέργειας που έλαβε ο πληθυσμός της γης λόγω του ατυχήματος, το 36% αντιστοιχεί στους κατοίκους Ρωσίας, Ουκρανίας και Λευκορωσίας, και το 53% στους υπόλοιπους Ευρωπαίους.
Ακόμα και σήμερα υπάρχουν περιορισμοί στη διακίνηση τροφίμων σε χώρες της Ευρώπης:
• Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν περιορισμοί σε 374 φάρμες με 200.000 πρόβατα.
• Σε Σουηδία και Νορβηγία υπάρχουν περιορισμοί για ζώα που βρίσκονται σε ελεύθερο περιβάλλον (ανάμεσά τους και οι τάρανδοι).
• Στη Γερμανία αλλά και σε άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες ανιχνεύονται υψηλά ποσοστά καισίου 137 σε άγρια ζώα, όπως αγριόχοιρους (μέσα επίπεδα 6.800 Bq/kg, δέκα φορές υψηλότερα από το όριο ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα 600 Bq/kg).
Εκτιμάται ότι περισσότερο από το μισό του ιωδίου 131 που διέφυγε από το Τσερνόμπιλ κατέληξε εκτός ΕΣΣΔ. Το ραδιενεργό ιώδιο προκαλεί αύξηση των περιπτώσεων καρκίνου του θυρεοειδούς και, σύμφωνα με εκτιμήσεις, παρουσιάστηκε αύξηση αυτής της μορφής καρκίνου σε Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία, χρειάζονται όμως περισσότερες έρευνες για να υπάρξει συνολική εικόνα για την Ευρώπη.
Κάποιες άλλες μελέτες αναφέρουν επίσης αύξηση της παιδικής λευχαιμίας σε Δυτική Γερμανία, Ελλάδα και Λευκορωσία. Έχοντας υπόψη ότι τα περισσότερα είδη καρκίνου χρειάζονται 20 με 60 χρόνια μεταξύ έκθεσης στο αίτιο και εκδήλωσης της ασθένειας, είναι προφανές ότι είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμήσουμε τις πραγματικές διαστάσεις των επιπτώσεων του ατυχήματος.
Επιπτώσεις στην Ελλάδα
Μέρος του ραδιενεργού νέφους από το Τσερνόμπιλ έφτασε και στην Ελλάδα έπειτα από μερικές μέρες. Προκλήθηκε πανικός στον ελληνικό πληθυσμό, συγκεκριμένα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων, με τον κρατικό μηχανισμό να κάνει συστάσεις για αποφυγή του φρέσκου γάλακτος και το καλό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών από τις 5 Μαΐου και μετά. Το ραδιενεργό νέφος επηρέασε κυρίως τη Βόρεια Ελλάδα και τη Θεσσαλία, όπου χρόνια αργότερα ανιχνεύονταν ποσά ραδιενέργειας υψηλότερα του κανονικού. Μετρήσεις που έγιναν το 1996 έδειξαν εκπομπές καισίου στα 65 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο, με το όριο επικινδυνότητας να βρίσκεται στα 5 κιλομπεκερέλ. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, δεν παρατηρήθηκε αύξηση στη συχνότητα της λευχαιμίας, εκτός από τη σπάνια βρεφική λευχαιμία, αλλά ούτε και στον καρκίνο του θυρεοειδούς. Από την άλλη, όμως, υπολογίζεται από έρευνα της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας ότι έγιναν περίπου 2.500 εκτρώσεις το 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο. Επίσης, ιατρικοί κύκλοι αποδίδουν 1.500 περιπτώσεις καρκίνου (τη δεκαετία 1986-1996) που δεν δικαιολογούνταν από το ιστορικό του ασθενούς σε πιθανές επιπτώσεις του Τσερνόμπιλ.
Με πληροφορίες από τη Wikipedia
http://www.zougla.gr/kosmos/article/tsernompil-28-eti-apo-to-megalitero-piriniko-distixima-stin-istoria-tis-an8ropotitas
